Nowa regionalizacja polskich gór- korony trzeba pisać od nowa

Niedawno dotarły do mnie sensacyjne wieści, że mamy w Polsce nowe góry! Nie tak może dosłownie, bo nic nowego się nie wypiętrzyło, bo byśmy to wszyscy poczuli… 🙂  ale zespół wybitnych naukowców opracował nową regionalizację gór Polski. Większość z was zapewne kojarzy, że poprzednią zawdzięczamy znanemu kartografowi Jerzemu Kondrackiemu. Początki jego prac sięgają 1955 r. , a ostatecznie przyjęty podział datuje się na 1977 r. Podział zawarty na tejże mapie na kolejne lata stał się standardem powtarzanym w różnych publikacjach. Jak pamiętamy z geografii góra to wypukła forma ukształtowania terenu o wysokości względnej większej niż 300 m. W Europie za tereny górskie uważa się tereny położone powyżej 500 m n.p.m. Ze względu na wysokości bezwzględne wyróżnia się góry niskie, średnie i wysokie.

Wyrysowano ją dziesiątki lat temu na mapach w skali 1:500 000. A to zbyt mało precyzyjnie biorąc pod uwagę współczesne normy i rozwój technologiczny. Na szczęście główne ośrodki naukowe w Polsce postanowiły doprowadzić polską regionalizację Kondrackiego do norm dzisiejszego świata. Dzięki temu w 2018 roku pod przewodnictwem prof. Solona z PAN powstała publikacja z mapą, która doprecyzowuje podział fizycznogeograficzny Polski w oparciu o najnowsze dane geologiczne i geomorfologiczne. Wszak mapa z podziałem Polski wyrysowana w skali 1:50 000 wprowadza nową jakość.

NOWY PODZIAŁ KRAJU

Ściśle ujmując grupa 26 naukowców z 14 uczelni i instytucji naukowych (m.in. Jerzy Solon, Andrzej Richling, Wiesław Ziaja) opublikowała w czasopiśmie Geographia Polonica zmodyfikowaną wersję podziału Polski na regiony fizycznogeograficzne. Nowy podział jest modyfikacją podziału J. Kondrackiego i A. Richlinga z 1994 r. Został on dokonany ze szczegółowością 1:50.000, a granice mezoregionów zostały ustalone z wykorzystaniem najnowszych danych i ich analiz w systemach GIS, jak również z uwzględnieniem podziałów regionalnych opracowanych w ostatnich latach w poszczególnych ośrodkach akademickich. Na opracowanie zaktualizowanego podziału na regiony nalegały także Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego oraz Polska Asocjacja Ekologii Krajobrazu. Zmodyfikowany podział zachowuje hierarchiczny podział regionów na megaregiony, prowincje, podprowincje, makroregiony i mezoregiony; zachowane zostało też kodowanie regionów.

Dzięki temu mamy w końcu regionalizację nie odbiegającą od standardów światowych na miarę XXI w. I choć na wszelakich portalach i forach geograficzno – geologicznych rozgorzała wielka dyskusja mi się bardzo podoba nowy podział, bo mamy więcej pasm górskich, czyli możemy na przykład robić korony gór Polski i poszczególnych pasm od początku… Doszły nowe pasma górskie, jak- np. Góry Pewelsko – Krzeszowskie, rozdzielono Beskid Żywiecki, dodano Tatry Reglowe oraz pomijaną często Magurę Spiską. I cały szpaler niedocenianych pogórz, których część podchodzi pod 1000 m n.p.m. To tylko skrót zmian w nowej regionalizacji fizyczno-geograficznej Polski. Praca została opublikowana w Geographia Polonica i można się z nią zapoznać tutaj.

REGIONALIZACJA PO NOWEMU

Zaktualizowanej regionalizacji nie chcę ani promować, ani z nią polemizować – przyjmuję ten podział takim, jakim jest, przez fakt, że jest jedynym podziałem zawierającym odpowiednio dokładną mapę z granicami. Dla mnie, zwykłego śmiertelnika, oznacza to nic więcej tylko możliwość otworzenia sobie cyfrowej mapy i sprawdzenia z dużą dokładnością do jakiego regionu przynależy dowolny punkt w Polsce. Tylko tyle? Aż tyle! Czy istnieje alternatywa? Raczej nie. Nie ma co się wywyższać i rościć sobie prawo do wykonania czy ulepszania obecnie istniejącej regionalizacji, skoro tęższe głowy nad tym ciężko pracowały przez długi czas…

Korekty regionalizacji otwierają nowe pola do dyskusji. Dochodzą nowe regiony, niektóre są usuwane. Nazwy ulegają modyfikacjom. Granice się zmieniają co rzutuje na przetasowania w najwyższych szczytach pasm górskich. Dzięki takim zmianom często zwracamy oczy ku miejscom wcześniej pomijanym i niedocenianym regionom. Rzutuje to także na aktualizację wszelakich spisów np. najwyższych szczytów w danych pasmach, czyli koron. Czyli można bawić się od nowa, choć nie koniecznie. Dla nas turystów podstawą jest i tak zawsze zwykła mapa danego pasma. Zatem traktuję trochę z przymrużeniem oka te wszelakie ostre kłótnie, które poczytałem sobie tu i tam…

KARPATY

Co zmienia się w kontekście moich Karpat, gdzie mieszkam? Przede wszystkim pojawiły się nowe mezoregiony:

W Beskidach Zachodnich należących do Zewnętrznych Karpat Zachodnich doszły: Międzygórze Jabłonkowsko-Koniakowskie, Beskid Żywiecko-Kysucki , Pasma Pewelsko-Krzeczowskie, Działy Orawskie, Pogórze Popradzkie, a w Centralnych Karpatach Zachodnich doszła Magura Spiska. Do Łańcucha Tatrzańskiego obok Tatr Wysokich i Zachodnich wyodrębniono Tatry Reglowe. Niektóre góry zmieniły swoją nazwę, np. Beskid Żywiecki teraz będzie Beskidem Żywiecko-Orawskim. Nastąpiło de facto rozdzielenie całego Beskidu Żywieckiego na część Orawską (od Babiej Góry po Krawców Wierch) i Kysucką (od Krawców Wierchu do Zwardonia). Ale przede wszystkim doprecyzowano granice między regionami.

SUDETY

Natomiast w Sudetach nie ma dużych zmian, jeśli chodzi o pasma górskie, przybyło tylko pogórzy. Takie to nowości chciałem wam dziś przedstawić. Zachęcam do dyskusji w komentarzach, co sądzicie o tym. Mapę nowego podziału znajdziecie na stronie Geoserwisu prowadzonego przez Generalną Dyrekcje Ochrony Środowiska. Należy wybrać warstwę Inne dane środowiskowe > Mezoregiony fizycznogeograficzne. Tutaj zaś szczegółową regionalizację Karpat wraz z legendą. Czy wkrótce doczekamy się nowych map turystycznych, to się dopiero okaże… A wszystkim czytelnikom życzę szczęśliwego Nowego Roku 2020! Z górskim pozdrowieniem

Marcogor