Polskie Himalaje
Po przeczytaniu historii początków polskiego taternictwa przyszła pora na lekturę kolejnego wielkopomnego dzieła. Tym razem zaczytałem się książce „Polskie Himalaje” autorstwa trzech ludzi: Janusza Kurczaba, Wojciecha Fuska i Jerzego Porębskiego. Ta gruba, prawie pięćset stronicowa księga traktuje o historii zdobywania najwyższych szczytów ziemi przez Polaków. Jak wiadomo rodacy należą do światowej czołówki himalaizmu, zwłaszcza zimowego. Dzieło opisuje pierwsze próby podjęte w okresie międzywojennym, ale przede wszystkim złote lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte, kiedy to Polacy osiągali światowe sukcesy na najtrudniejszych ścianach Karakorum i Himalajów.
Prawdopodobnie pierwszym Polakiem w Himalajach był Bronisław Grąbczewski, który w roku 1889 dotarł aż do Karakorum pod północną ścianę K2. Źródła chińskie podają jednak, że pierwszym odkrywcą i badaczem K2 był Jan Gołaszewski (1798-1841), uczestnik Powstania Listopadowego zesłany na Syberię w 1832 roku. Gołaszewski wcześniej studiował geologię i geografię w Paryżu. W 1833 roku Gołaszewski uciekł do Chin. Tam trafił na dwór lokalnego gubernatora, gdzie nauczył się języka mandaryńskiego. Zasłynął jako znakomity geograf i geolog. W 1836 roku trafił na dwór cesarski. Cesarz Daoguang wysłał go następnie w rejon Karakorum. Tam Gołaszewski dokonywał pomiarów i badań. W latach 1837-1841 zbadał całe pasmo Karakorum nadając szczytom nazwy. Przy pomiarach góry zwanej obecnie K2 pomylił się tylko o 1 metr.
Pod koniec lat 20 XX wieku do wyprawy na Everest w swoim artykule namawiał polskich wspinaczy Jerzy Golcz. Wstępem do himalaizmu były pierwsze polskie wyprawy wysokogórskie w Andy, które zapisały na swoim koncie wiele sukcesów. Ostatecznie historia polskiego himalaizmu zaczyna się w drugiej połowie lat 30. XX wieku. W 1936 powołano w Polsce Komitet Himalajski Klubu Wysokogórskiego, natomiast pierwsza wyprawa w Himalaje odbyła się w 1939 roku. Polacy zdobyli wówczas dziewiczy wschodni wierzchołek Nanda Devi East mierzący 7434 m. II wojna światowa, a następnie sytuacja polityczna w Polsce Ludowej po zakończeniu wojny uniemożliwiła polskim wspinaczom działalność górską poza polskimi górami. Dopiero w roku 1956 po śmierci Bolesława Bieruta wznowiono starania o organizację kolejnych polskich wypraw w góry wysokie.
W sierpniu 1956 po raz pierwszy wydana została książka Janusza Klarnera opisująca wyprawę z roku 1939. W 1960 udało się wreszcie zorganizować wyprawę w góry wysokie, nie była to co prawda wyprawa w Himalaje lecz w Hindukusz (wyprawa na Noszak), ale rozpoczęła ona nową erę polskich wypraw w góry wysokie. Polacy w swoich początkach działali na Kaukazie, w Hindukuszu, czy Pamirze. W roku 1976 miało miejsce 13 polskich wypraw, a w 1977 aż 22 polskie wyprawy zdobyły 102 szczyty z tego 29 to były pierwsze wejścia), a w Himalajach i Karakorum skupili swoją aktywność na szczytach niższych, ale często dziewiczych jak np. Malubiting (pierwsza polska powojenna wyprawa w region Himalajów i Karakorum).
W 1978 roku miała miejsce polsko-brytyjska wyprawa na 1700-metrową południową ścianę Changabang. Monolityczny, niemal czysto skalny filar południowy został pokonany w stylu alpejskim. 27 września 1978, po ośmiu dniach akcji non-stop na szczycie stanęli: Wojciech Kurtyka (kierownik wyprawy), Alex MacIntyre, John Porter i Krzysztof Żurek. Droga ta miała rekordowe trudności techniczne, a jej pokonanie i styl odbiło się głośnym echem w środowisku wspinaczkowym i otworzyło przed Polakami możliwości udziału w kolejnych prestiżowych wyprawach. 23 czerwca 1986 Wanda Rutkiewicz jako pierwsza kobieta na świecie stanęła na szczycie K2.
Polscy wspinacze z przyczyn politycznych pozbawieni możliwości konkurowania o pierwsze wejścia na ośmiotysięczniki, rzucili wyzwanie wspinaczom całego świata w konkurowaniu w ekstremalnej wspinaczce, jaką jest zdobywanie gór wysokich zimą. Prekursorem wspinaczki zimowej był słynący z pierwszego zimowego przejścia grani głównej Tatr – Andrzej Zawada, który 13 lutego 1973 wraz z Tadeuszem Piotrowskim zdobył Noszak. Wówczas było to pierwsze wejście człowieka zimą na szczyt siedmiotysięczny. W roku 1974 zorganizowano wyprawę na Lhotse. Była to pionierska wyprawa, gdyż po raz pierwszy ludzie wspinali się zimą na ośmiotysięcznik. 25 grudnia Andrzej Zawada i Andrzej Heinrich osiągnęli wysokość 8250 metrów co było pierwszym w historii przekroczeniem wysokości 8000 metrów zimą.
W kolejnych latach polscy wspinacze zdobywali zimą ośmiotysięczniki. Pierwszym z nich był od razu najwyższy – Mount Everest (rok 1980). W latach 80. wszystkie pierwsze wejścia zimowe na ośmiotysięczniki należały do Polaków: 1984 – Manaslu (pierwsze zimowe wejście bez wspomagania tlenem), 1985 – Dhaulagiri i Czo Oju (jedyne w historii zimowe wejście na ośmiotysięcznik dokonane nową drogą), 1986 – Kanczendzonga, 1987 – Annapurna, 1988 – Lhotse. Po sukcesach w zimowej wspinaczce w latach 80, polscy himalaiści zostali przez zagranicznych wspinaczy ochrzczeni mianem Lodowych Wojowników (ang. The Ice Warriors). Kolejne pierwsze zimowe wejście na ośmiotysięcznik Sziszapangma miało miejsce dopiero w roku 2005 i ponownie dokonał tego Polak – Piotr Morawski, któremu towarzyszył włoski wspinacz Simone Moro.
Następnego pierwszego zimowego wejścia dokonali Adam Bielecki i Janusz Gołąb, którzy w marcu 2012 zdobyli Gaszerbrum I. 5 marca 2013 pierwszego zimowego wejścia na Broad Peak dokonali Maciej Berbeka, Adam Bielecki, Tomasz Kowalski i Artur Małek. W efekcie 10 z 13 pierwszych zimowych wejść na ośmiotysięczniki należy do Polaków. O tych, a także o wielu innych wyprawach przeczytacie w tej fascynującej książce ” Polskie Himalaje” Są tu osobne rozdziały o niemałych dokonaniach Polek w himalaizmie, ale również o największych tragediach, jakie miały miejsce w najwyższych górach świata. Przeczytacie także o osiągnięciach Polaków w przejściach stylem alpejskim, samotnych wejściach i wyznaczaniu nowych dróg na szczyty.
Ta zaktualizowana jednotomowa edycja jest kontynuacją bestsellerowego, ilustrowanego wydawnictwa poświęconego udziałowi Polaków w zdobywaniu najwyższych gór świata. Publikacja jest uzupełniona o niezwykle emocjonujące wydarzenia z ostatniej dekady – od 2008 do początku 2018 roku. Dzieło uzupełnione jest o leksykon polskiego himalaizmu. W tej encyklopedycznej części czytelnik znajdzie kompendium wiedzy o polskim himalaizmie, wzbogacone hasłami objaśniającymi nazwy i pojęcia, które można spotkać podczas lektury. Wydana wcześniej w formie sześciotomowej kolekcji, publikacja zdobyła wiele prestiżowych nagród, m.in. nagrodę Specjalną Jury 26. Festiwalu Górskich Filmów w czeskich Teplicach, nagrodę w kategorii Alpinizm, Eksploracja i Adventure podczas 9. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego „Mountains”.
Myślę, że każdy szanujący się miłośnik wspinania, czy choćby nawet tylko zafascynowany tą tematyką powinien posiadać w swojej biblioteczce tę bardzo wciągającą pozycję. Naprawdę dopiero z tej książki dowiedziałem się całości najważniejszych informacji o polskim himalaizmie. Choć nie brak też w niej ciekawostek, czy anegdot z tego zamkniętego świata wspinaczy. Polecam każdemu kto podziwia dokonania naszych himalaistów. Pozycja ta została wydana przez Wydawnictwo Agora i jest do nabycia na ich stronie, czy w dobrych księgarniach. Z górskim pozdrowieniem
Marcogor
Przepiękny widok
A jakież to źródła podają informację o Janie Gołaszewskim?
trzeba przeczytać wspomnianą książkę…pozdrawiam