Wycieczka objazdowa przez czeskie Góry Orlickie
Po zdobyciu najwyższego szczytu Gór Orlickich w ramach projektu Korony Gór Polski, czyli wejściu na Orlicę, podczas kolejnego pobytu w Sudetach postanowiłem odwiedzić czeską stronę tych gór. Okazja trafiła się w 2020 roku, gdy pojechałem na wakacyjny urlop w tamte okolice. I wtedy zaliczyłem do kolekcji kilka szczytów w Czechach, w tym najwyższy w całym paśmie, czyli Velką Deštną mierzącą 1115 m. Czeska strona tych gór jest specyficzna, gdyż w wielu miejscach poprowadzone są asfaltowe drogi przez góry, które wyprowadzają nas naprawdę wysoko, nie wysiadając z auta…
Nigdy nie lubiłem spacerów po asfalcie, zwłaszcza w górskich butach, więc postanowiłem sobie ułatwić zadanie i zamiast zrobić jedną długodystansową wędrówkę, to wspinać się na poszczególne wierzchołki podjeżdżając wcześniej na wysokogórskie parkingi w ich pobliżu. Przeważnie zrobiono je na przełęczach, między szczytami, czasami musiałem zjeżdżać potem w dół w dolinę, a czasem jechać później dalej na następny parking. Zresztą w weekendy tak robią Czesi, którzy masowo wyjeżdżają najwyżej jak się da, by kontynuować wycieczki często na rowerach górskich. Ja wspinałem się na moje góry z buta…
parking na przełęczy Šerlich
Pierwszym moim celem był właśnie najwyższy szczyt tych gór, czyli Wielka Desztna (czes. Velká Deštná). Musiałem dojechać do miejscowości Deštné v Orlických horách, w pobliżu miasta Hradec Kralove. Stamtąd wyjechałem autem na przełęcz Šerlich kierując się drogą nr. 311. Jako, że był weekend stało tam już mnóstwo aut, ale parking na szczęście jest obszerny. Zauważyłem, że wyjeżdża tutaj także autobus z przyczepą rowerową, skąd turyści mogli się wybierać na swoje trasy rowerowe. Byłem już na grzbiecie Orlickich hor, na wysokości 982 m, więc czekał mnie tylko spacerek po wygodnych szutrowych drogach, bo większość szlaków tamże pokrywa się z cyklotrasami…
ławeczki przy drodze na szczyt Wielkiej Desztny
Szedłem czerwonym szlakiem graniowym 3, 5 km, w międzyczasie trawersując wierzchołek Małej Desztny. Przed kulminacją pasma Gór Orlickich napotkamy liczne ławeczki dla zmęczonych turystów oraz mini bufet przed samym szczytem. A na wierzchołku kilka lat temu postawiono olbrzymią i ciekawie zaprojektowaną wieżę widokową, dzięki czemu mamy wspaniałe widoki! Velká Deštná to najwyższy szczyt Sudetów Środkowych, położony w środkowo-wschodniej części Gór Orlickich. W przeszłości nazywana była ona Siedmiogrodzką Górą.
wieża widokowa na Wielkiej Desztnie
Szczyt znajduje się zarazem zaledwie około 3,6 km na południe od polskiej miejscowości Zieleniec, będącej formalnie częścią Dusznik-Zdroju, na zachód od doliny Dzikiej Orlicy. Góra ma obszerny kopulasty wierzchołek i strome zbocza. Dzięki nowej wieży mamy pełną panoramę na okoliczne szczyty i doliny Gór Orlickich i Bystrzyckich! Tego dnia siadła mi pogoda i mogłem w końcu obejrzeć te tereny z wysokości… U podnóża szczytu w kierunku północnym w łęku pomiędzy Wielką a Małą Desztną (czes. Malá Deštná) znajduje się rezerwat przyrody Jelení lázeň, obejmujący małe wierzchowinowe torfowisko.
na wierzchołku
Na północnym zboczu w pobliżu drogi prowadzącej na szczyt po lewej stronie zlokalizowane są czeskie schrony i umocnienia militarne z okresu przedwojennego. Zresztą w tym rejonie jest tego mnóstwo, gdyż była tutaj linia umocnień budowana przed II wojną św., którą Czesi ostatecznie oddali bez walki, więc ilość dobrze zachowanych fortyfikacji jest naprawdę wielka! Towarzyszyły mi one do końca dnia, nawet jeden bunkier zwiedziłem za małą opłatą. Z kulminacji Gór Orlickich wróciłem tą samą trasą na przełęcz, by podejść w przeciwną stronę 10 minut do Masarykowej Chaty na kawę i ciasto… -:)
Masarykowa Chata
To bardzo znane i oblegane przez turystów schronisko, prawdziwe centrum turystyki pieszej, rowerowej i narciarskiej w zimie, z racji licznych wyciągów w pobliżu. Leży na południowo-wschodnim zboczu Šerlicha, na rozległej odsłoniętej polanie, na wysokości 1013 m n.p.m. przy granicy państwowej z Polską. Szlakiem odchodzącym ze schroniska – kilkaset metrów po widocznej ścieżce, jest dojście do wyciągu, którym można zjechać, bądź po stoku narciarskim zejść do Zieleńca. Schronisko zostało zbudowane przez Klub Czechosłowackich Turystów z Hradca Králové w latach 1924–25.
widok spod schroniska na Małą i Wielką Desztną
Uroczystego otwarcia schroniska z nadaniem nazwy dokonano 27 września 1925 roku. Uczczono w ten sposób 75. urodziny pierwszego prezydenta Czechosłowacji Tomáša Masaryka. Dziesięć lat później, 8 września 1935 roku, odsłonięto przed schroniskiem popiersie prezydenta Masaryka. Wnętrza budynku są stylowe. Największą atrakcją schroniska jest duża sala jadalna ze stojącym pośrodku drewnianym słupem z dwoma reliefami. W pobliżu schroniska znajduje się punkt widokowy z panoramą na Góry Bystrzyckie, Masyw Śnieżnika, południowo-wschodnią część Gór Orlickich z Wielką Desztną.
Masarykowa Chata
Odpocząłem, posiliłem się i zszedłem na parking do samochodu, by wyruszyć dalej. Jechałem nadal drogą nr. 311 przez góry, by odbić w prawo blisko granicy Polski, za zjazdem do wsi Mostowice. Kawałek dalej odgałęzia się w prawo wąska szosa doprowadzająca na kolejny górski parking, na przełęczy Mezivrší ( 927 m). W ten sposób z północnej części pasma przemieściłem się w jego środkową część. Z siodła czekało mnie 2,5 km spaceru grzbietem po czerwonym szlaku na Anenský vrch, mający 992 m. Przy szlaku i w jego pobliżu był istny wysyp bunkrów i fortyfikacji wojennych…
bunkier z czasów II wojny św.
Wzdłuż całego grzbietu Gór Orlickich ciągnie się pas fortyfikacji czechosłowackich z lat 1936–1938. Są to niewielkie schrony piechoty, tzw. rzopiki oraz cztery grupy warowneː Dobrošov, Hanička, Adam i Bouda. Tę ostatnią można zwiedzać w ramach turystycznej przyrodniczo-militarnej ścieżki dydaktycznej „Betonowa granica”. Do zwiedzania udostępniony jest także ciężki bunkier piechoty R-S 87 Průsek nad Říčkami v Orlických horách, obiekt prowadzą w nieregularnych godzinach okoliczni hobbyści. I właśnie jeden z nich oprowadził mnie po tym ostatnim!
grupa warowna Bouda
Obejrzałem jeszcze kilka bunkrów po drodze i doszedłem na wierzchołek Anenskiego vrchu. Do szczytu wiedzie około 400-metrowe odbicie z czerwonego szlaku, zwanego tutaj Szlakiem Jiráska. Są tu także dwa schrony dla piechoty czechosłowackich umocnień R-S 84 „Arnošt“ i R-S 85 „Anna“ z roku 1937. Od roku 1760 na szczycie stała kaplica św. Anny. W latach 1820 i 1860 była rekonstruowana, ale w 1937 została rozebrana i przeniesiona nad osadę Hadinec. Teraz na jej miejscu wybudowano wieżę widokową nazwaną „Rozhledna Anna”, która wznosi się na 17 m i umożliwia dalekie obserwacje okolicy.
Rozhledna Anna
I właśnie wieża i panoramy z niej mnie tu przyciągnęły. Wróciłem później tą samą trasą do auta i zjechałem do wsi Říčki v Orlických horách. Potem skierowałem się na południe dojeżdżając do miasta Kraliky, by tam odbić na drogę nr.11, którą dojechałem na Cervenovodske sedlo, by tam odbić w prawo na wąską leśną szosę, która prowadziła do ładnego schroniska zwanego Kramářovą chatą. Znajduje się ono w siodle pod Suchym Wierchem . Pierwotne murowane schronisko zostało udostępnione zwiedzającym 20 października 1925 roku! Na pierwszym piętrze znajduje się restauracja, na parterze zaś recepcja i fast food.
wieża widokowa przy Kramarovej chacie
W latach 1930 – 1932 do Chaty Kramářa dobudowano wieżę widokową ( dawna wieża ciśnień ), której nie dotknął pożar z 2003 r. Jest ona ogólnodostępna, na dole znajduje się mały bufet. Z 33 m wieży widokowej roztacza się panoramiczny widok na wschód od Hanušovickiej vrchoviny i Hrubego Jeseníka, na północny wschód po Kotlinę Kłodzką i Králickiego Śnieżnika, a na północ na Góry Bystrzyckie i Orlickie oraz na zachód na Wysoczyznę Podorlicką i dalej w głąb Czech. Droga do budynku jest utrzymywana w okresie zimowym. Latem udostępniany jest płatny parking na około 35 samochodów. Wejście na wieżę także jest płatne w bufecie. W pobliżu wybudowano także potężny maszt telekomunikacyjny.
taras widokowy na wieży
Zjadłem tu porządny obiad i po kontemplacji widoczków ruszyłem na pobliski wierzchołek Suchego Wierchu mierzący 995 m. Tu masztów było jeszcze więcej, więc po zrobieniu pamiątkowej fotki zabrałem się z powrotem do chaty, a potem w przeciwną stronę, by trafić na ładną widokową skałę, nazwaną Bradlo. To wszystko już było w południowej części Gór Orlickich, dlatego widoczki były trochę inne niż wcześniej. Później wróciłem do samochodu i zjechałem do głównej drogi, by wyruszyć na ostatni etap mej eskapady. Zatrzymałem się w dolinie we wsi Červená Voda, by stąd zrobić sobie ostatni spacer na kolejną wieżę widokową. Tym razem wybrałem za cel Křížovą horę mającą 735 m.
wieża widokowa Křížová hora
Ten niewielki szczyt leży już na Hanušovickiej vrchovinie, zatem panoramy z wieży były trochę inne… Z sąsiedniej wioski Šanov prowadzi na niego droga krzyżowa, której ostatnie stacje spotkałem podchodząc od drugiej strony. Wyżyna Hanušowicka znajduje się u zachodniego podnóża Wysokiego Jesionika. Mnie zainteresowała bardzo nietypowa kubatura wieży widokowej, w kształcie rakiety! Została ona Budowlą Roku 2008 Ziemi Pardubickiej. Zbudowano ją w miejscu pierwotnego kościoła pielgrzymkowego z 1833 roku i karczmy widokowej, do której prowadziła droga krzyżowa. Kościół uległ później zniszczeniu, głównie na skutek działań wojskowych, gdy utworzono w pobliżu poligon!. A w 2007 r. postawiono tutaj awangardową wieżę!
krzyż i tablice informacyjne na szczycie
Założeniem architektonicznym było stworzenie obiektu otwartego przestrzennie, a jednocześnie zawierającego częściowo osłoniętą przed warunkami atmosferycznymi przestrzeń dla turystów i pielgrzymów na świeżym powietrzu. Wszystko to wraz z możliwością podziwiania widoków z góry, jak to kiedyś umożliwiała wieża kościoła. Oryginalna forma miejsca nawiązuje do historycznego śladu kościoła, wykonanego z kamiennej kostki wyłożonej żwirem, od którego rozpoczyna się nowa historia obecnej nowej budowli.
panorama z wieży
Wieża ma całkowitą wysokość 25 metrów. Na taras widokowy na wysokości 22 metrów można dotrzeć po 130 schodach. Wierzchołek Krzyżowej Góry stanowi niewielki płaskowyż, który opada stromo na zachód w kierunku Červenéj Vody, ale podejścia stamtąd miałem jakiś kilometr. Niegdyś znajdowała się tam kaplica Przemienienia Pańskiego, kamienny krzyż i drewniana karczma, a szczyt góry był prawie goły. Kaplica była widoczna z daleka i stanowiła dominujący element całego krajobrazu. O tym, że roztaczał się tam naprawdę zapierający dech w piersiach widok przekonamy się dziś korzystając z panoramicznej wieży. W jej sąsiedztwie odnajdziemy też ciekawe, drewniane rzeźby zwierząt.
Mi pozostało tylko zejść w dół do auta pozostawionego we wsi i szukać gdzieś noclegu. To był intensywny dzień, pełen wrażeń, więc poczułem zmęczenie, zatem pozostałem w Czechach, ale o kolejnych mych przygodach poczytacie już w innej opowieści! Powyżej zostawiam samochodowy plan wycieczki, a Was na koniec jak zawsze zapraszam do obejrzenia galerii zdjęć z wypadu. I jak zawsze zachęcam do czytania innych wpisów z wypraw. A komu artykuł się podobał lub okazał się pomocny może postawić mi wirtualną kawę przez serwis Buycoffee. Z góry dziękuję za każde wsparcie rozwoju tej strony. Z górskim pozdrowieniem
Marcogor
