W Příhrazskich Skałach -na zamku Drábské světničky oraz wzgórzu Mužský
Podczas pierwszej mej wizyty w Czeskim Raju starałem się zobaczyć jak najwięcej atrakcji tego czeskiego parku. Cudów jest tam całe mnóstwo, więc odkrywanie ich trwało cały dzień, aż do wieczora, a i tak obejrzałem tylko najważniejsze miejsca. Będzie więc powód, żeby tam powrócić! Opisałem już tutaj pobyt w Prachowskich Skałach oraz Hruboskalsko wraz z zamkiem Trosky. Popołudnie zostawiłem sobie na Příhrazské skály. Jak to u mnie bywa po drodze zainteresowało mnie jeszcze co innego, więc zwiedzanie zakończyłem po zmroku. Żeby rozpocząć ostatni etap wycieczki musiałem dojechać w okolice wsi Příhrazy na południowy zachód od miasta Turnov.
Szukając miejsca wejścia na zaplanowany szlak przejeżdżałem przez wioskę Mužský, gdzie zwróciła moją uwagę tablica informująca o wielkiej bitwie jaka miała miejsce w tym rejonie. Zaciekawiony tym postanowiłem podjechać na mały parking Pod Mužským za wsią, by wspiąć się na niewysokie wzniesienie o takiej samej nazwie mierzące 463 m. Z parkingu rozpoczyna się znakowana na zielono ścieżka dydaktyczna, którą można zrobić małą pętelkę. Wzgórze jest dobrym punktem widokowym, ale pogoda tego dnie jednak nie rozpieszczała… Najważniejszą atrakcją jest tam obelisk upamiętniający wielką bitwę z 1866 roku. Wzgórze należy do Turnovskiej pahorkatiny, tj. krainy geograficznej o charakterze pogórza w północnych Czechach. Jest to większa, zachodnia część Wyżyny Jiczyńskiej (Jičínská pahorkatina).
Vrch Mužský
Wzniesienie jest stożkowatym neowulkanicznym grzbietem powstałym przez rozcięcie mniejszego korpusu bazaltu. Wzgórze jest w większości niezalesione, strome zbocza są porośnięte trawą i krzewami oraz poprzecinane opuszczonymi kamieniołomami , które obniżyły pierwotny szczyt. Obecnie zbocza wzgórza pokrywają sady. Na samym szczycie stoi kamienny kopiec upamiętniający pozycję austriackich dział w wojnie prusko-austriackiej 28 czerwca 1866 roku . W latach 1869 – 1890 organizowano tu obozy ludowe dla propagowania postulatów narodowych. A 5 lipca 1933 roku Towarzystwo Przyjaciół Łużyc zorganizowało demonstrację na Mužskim, w której 30 000 osób poparło Serbów Łużyckich , którym groziły represje w nazistowskich Niemczech. Jak widzicie działa się tu historia, a ja lubię odkrywać takie miejsca. Wszystko to wyczytałem na tablicy pamiątkowej pod wierzchołkiem.
Penzion Na Krasne Vyhlidce
Szybko zbiegłem do auta i podjechałem dalej na parking Na Krásnej Vyhlídce. Jest tam pensjonat z restauracją, mini zoo i plac zabaw dla dzieci. W pobliżu odnajdziemy też ciekawy lej krasowy Trhlinová propast, do którego poprowadzono ścieżkę z parkingu. Miałem zamiar tutaj przenocować, ale wcześniej udałem się pozwiedzać centralne części Příhrazskich Skał. Rezerwat przyrody z charakterystycznym kompleksem skalnych miast leży na skraju piaskowcowej platformy skalnej Mužský. Dominantą skalnego miasta jest osobliwa formacja skalna Kobylí hlava. Skalne miasto skrywa w skałach wykutą świątynię zwaną Hynšta, która w XVII wieku służyła jako ukrycie prześladowanych Czeskich Braci. Znajdują się tu też pozostałości zamków z XIII wieku. Ale najciekawsze są ruiny Drábské Světničky. To dawna twierdza skalna ze wspaniałymi widokami na okolicę. Znajduje się na północny wschód od wsi Dneboh, skąd z parkingu popod skałami najszybciej możemy ją zdobyć.
Ruszyłem za niebiesko- czerwonymi znaczkami przez Studenną dolinę mijając po drodze kilka punktów widokowych. Trasa prowadzi przez ciekawą cieśniawę Studený průchod. Potem mijamy interesującą formację skalną Ženská vrata, by dotrzeć do Heroldovej vyhlídki. Widoki z kolejnych punktów widokowych psuła mi jednak pochmurna pogoda. W końcu doszedłem do ruin skalnego zamku Drábské světničky. Jest to niesamowite miejsce, dobrze zachowane pozostałości komnat wykutych w skale, czy skalnych schodów robią wrażenie. Obecnie zwiedzanie umożliwiają wszechobecne metalowe drabiny, czy kładki. Wejście na górny zamek jest czynne w określonych godzinach, w zależności od pory roku. Wstęp jest bezpłatny, chodzi raczej o względy bezpieczeństwa, by nie chodzić tam po zmroku. A właśnie pomału robiło się coraz ciemniej i nie mogłem zbyt długo tam zabawić!
Rezerwat przyrody Příhrazské skály powstał dopiero w 1999 roku. Zapewne żeby chronić skalne miasto Příhrazské skály, które ma 178 wież skalnych! W kanionowych dolinach Krtola i Vlčí důl możemy natknąć się na skalne wrota, łuki skalne i jaskinie . Jaskinia Krtola, zwana także Sklepem na Chodové, jest największą jaskinią w Czeskim Raju. Skały Příhraz są ważnym miejscem wspinaczkowym, mnóstwo jest tu także grzybów skalnych. W bazie danych Czeskiego Związku Alpinizmu w sektorze Příhrazy zarejestrowanych jest prawie dwieście wież z piaskowca i innych formacji skalnych, na których wyznaczono ponad tysiąc tras wspinaczkowych! Ale było za późno, żeby spotkać wspinaczy. Przy wejściu na górę postawiono zadaszoną wiatę dla turystów, gdzie można się wygodnie posilić, z czego skwapliwie skorzystałem, by szybko ruszyć w górę.
Pozostałości pierwotnie drewnianego zamku na blokach z piaskowca imponują swoją finezją wykonania. Twierdza skalna została zbudowana na północno-zachodnim krańcu płaskowyżu Hrada na wysokości około 370 m n.p.m. Zamek jest chroniony od 1958 roku jako część rozległego nieruchomego zabytku kultury, w tym szerszy obszar podzamcza wraz z przylegającą do niego Klamorną. Ten ostatni to ruiny drugiego zamku w pobliżu. Jednak z powodu braku czasu musiałem go sobie odpuścić, by zdążyć przed nocą na parking i nocleg! Ale jak pisałem mam po co tam wracać. Według źródeł archeologicznych ufortyfikowana rezydencja o nieznanej nazwie powstała tu w drugiej tercji XIII wieku , podczas znaczącej działalności kolonizacyjnej cystersów z Hradiště . Drábské světničky wraz z pobliską Klamorną i fortyfikacjami Stará Hrady koło Příhraz przynajmniej początkowo pełniły funkcję punktów wartowniczych, strzegących terytorium klasztoru i części szlaku Pojizerskiego.
Liczne znaleziska archeologiczne świadczą o istnieniu zamku do XIV wieku. Historyczne petroglify również dowodzą wykorzystania rzeźbionych przestrzeni we wczesnym okresie nowożytnym. Zamek został zbudowany na pięciu lub siedmiu blokach skalnych, oddzielonych wąskimi szczelinami. Na kilku poziomach skał o wysokości 15-40 m zachowały się dwa tuziny wykutych pomieszczeń o różnej funkcji, pozostałości pięciu korytarzy, ociosane fundamenty siedmiu drewnianych budynków i pięciu obiektów mostowych oraz wykuta niecka świadcząca o zakotwiczeniu drewnianej palisady. Na krawędziach skał miejscami można zrekonstruować drewniane chodniki, między blokami zachowały się tory po zamknięciu szczelin. Dominantą całego założenia była masywna drewniana wieża chroniąca wjazd do zamku poprzez zawieszenie lub most zwodzony . Średniowieczne wejście poprowadzono od wschodu z bloków połączonych ciągłą odkrywką skalną. Największym pomieszczeniem zamku jest kaplica – sala z rzeźbionym ołtarzem, odsłoniętym w 1921 roku.
Drábské svetničky są popularnym celem turystów. Dzisiejsze dojście turystyczne, poprowadzone od dołu szczeliną skalną, powstało najprawdopodobniej w 1830 r., klatka schodowa została rozbudowana w latach 20. XX wieku przez Klub Turystów Czechosłowackich. Obecnie główna część szczytowych partii bloków skalnych jest połączona systemem drabin i mostów jako tor widokowy. Spacer tym okręgiem zrobi duże wrażenie na każdym zwiedzającym. Jak pisałem zwiedzanie zamku jest bezpłatne i odbywa się bez przewodnika. Trasę zwiedzania rozpoczyna drewniana brama wejściowa, zrekonstruowana w 2016 roku. Ta część zabytku jest zawsze dostępna dla zwiedzających od 1 kwietnia do 31 października, w godzinach dziennych, z ograniczeniami w przypadku złej pogody.
Niestety ze względu na krytyczny stan części zabytku wewnętrzne zwiedzanie zamku zostało zamknięte w 2021 roku. Mi się zatem udało, bo byłem tam w 2020 r, choć kaplica była już wtedy niedostępna. Odkąd sto lat temu udostępniono ruiny turystom, cała trasa zwiedzania została poważnie zniszczona. Według informacji z lipca 2022 r. pomnik ma być niedostępny do 2025 r. W styczniu 2023 r. ogłoszono otwarcie dopiero na sezon 2026 r. Miejsce jest naprawdę wyjątkowe, zatem warto poczekać i zapisać sobie to w planach na przyszłość! Teren Příhrazskich Skáł zalicza się też do Příhražskiej Vrchoviny, gdzie najwyższą kulminacją jest właśnie Mužský vrch. Charakterystyczne dla Příhražskej Vrchoviny są szlaki prowadzące przez szerokie rozpadliny, piękne bramy skalne (najpiękniejsza i druga co do wielkości w Czechach w regionie Vepřsk ) oraz łamany łuk skalny pod Vránovem. Wiele jeszcze zatem przede mną do odkrycia, ale nic tak mnie nie cieszy jak odkrywanie nieznanego piękna!
Na terenie znajduje się kilka ruin skalnych zamków , najbardziej znane to wspomniany Drábské světničky i Valečov , a także Klamorna , Stará hrada i Hynšta. Po tych wszystkich emocjach związanych ze wspinaczką pośród skalnego zamku pozostało mi tylko powrócić do samochodu przed nocą, co się ledwo udało. Jako, że trafiłem tu ostatecznie czerwonym szlakiem, z powrotem poszedłem niebieskim, które i tak potem się łączą i prowadzą wspólnie przez Studenną dolinę do pensjonatu na Krásné Vyhlídce. Tam już w zupełnych ciemnościach zakończyła się moja przygoda z Czeskim Rajem. Ten region Czech jest wyjątkowy i magiczny i polecam każdemu wycieczkę tutaj. A ja na koniec jak zawsze zapraszam do obejrzenia fotorelacji z wypadu i czytania pozostałych części tryptyku o tym parku narodowym. Z górskim pozdrowieniem
Marcogor
